Organ Bağışında Bilinmesi Gerekenler

Türkiye’de yaklaşık 65 bin kronik böbrek hastası bulunuyor. Böbrek hastalığının giderek yaygınlaşmasına neden olarak şeker hastalığı ve hipertansiyonun hızla çoğalması gösteriliyor. Binlerce kronik böbrek hastasından bir yılda sadece 600’ü organ nakliyle diyaliz mahkumu olmaktan kurtulabilirken, nakil olmayan 5 bin kişi ise hayatını kaybediyor.

Vücutta görevini yerine getiremeyen bir organın yerine canlı vericiden veya yaşamını yitiren kişiden alınan sağlam ve aynı görevi yerine getirecek bir organın nakledilmesine organ nakli deniliyor. Yaşamınızı yitirmenizden sonra organlarınızın başka bir insan için kullanılmasına da organ bağışı adı verilmekte. Bu bağışlar, ömrünü diyalize bağlı olarak geçiren böbrek hastaları için umut kaynağı oluyor. Organ naklinin tarihçesi Dünyada ilk organ nakli Macar asıllı Dr. Ullman tarafından Viyana’da 1902 yılında hayvanlar üzerinde böbrek nakli ile denendi. 1950’li yıllarda ABD’li bilim adamları organ naklini normal bir tıbbi uygulamaya dönüştürdü. Ülkemizde ise ilk nakil 1969’da Ankara ve İstanbul’da gerçekleştirildi. 1978 yılında ise organ ve doku alınması, saklanması, aşılanması ve nakline ilişkin 2238 sayılı yasa çıkarıldı. Yasanın yürürlüğe girmesinden 1 ay sonra ilk kadavradan böbrek nakli gerçekleştirildi.

18 yaşında olmak ve iki tanık yeterli

Akdeniz Üniversitesi Hastanesi Kalp nakli cerrahi Uzman Dr. Umut Köksel organ bağışının başka birinin yaşaması için ne kadar önemli olduğunu belirterek, bu bağışın ne şekilde yapılacağını şöyle anlattı: organlarınızı yaşamınızı yitirdikten sonra kullanılması için bağışlamak istiyorsanız en yakın sağlık kuruluşuna başvurmanız gerekiyor. Bunun için 18 yaşını doldurmuş olma şartı ve iki tanık huzurunda isteğinizi yapmak yeterli oluyor. ‘Doku ve Organ Bağış Belge’nizi alıyorsunuz. Bağış belgenizi bir kimlik gibi sürekli yanınızda

bulundurmanız ve yakın akrabalarınıza bilgi vermeniz gerekiyor.”

Her organ devletin malı

Yönetmeliğe göre alınan her organ devletin malı sayılıyor. Ankara’da bulunan Ulusal Organ ve Doku Nakli Koordinasyon Merkezi (UKM) ve bu birime bağlı olarak Bölge Koordinasyon Merkezi (BKM), İstanbul, İzmir, Antalya, Ankara, Adana, Bursa, Diyarbakır, Erzurum ve Samsun’da bulunuyor. Sistemin yürütülmesi amacıyla: kurulan bu merkezlerde deneyimli ve eğitimli organ nakil koordinatörleri 24 saat görev yapıyor. Ülke genelinde tespit edilen kadavra donörler görevli organ nakil koordinatörü tarafından Bölge Koordinasyon Merkezi’ne ve Ulusal Koordinasyon Merkezi’ne bildiriliyor. İlgili mevzuat uyarınca organların dağıtımı gerçekleştiriliyor.

Kadavradan alınan organlar Bakanlık sistemi ile dağıtılıyor 

Ülkemizde organlar, Sağlık Bakanlığı bünyesinde kurulmuş olan Ulusal Organ ve DokuNakli Koordinasyon Sistemi içerisinde dağıtılıyor. Sistemin amacı, ülke genelinde organ ve doku nakli hizmetleri alanında çalışan kurum ve kuruluşlar arasında gerekli koordinasyonu sağlamak, sınırlı sayıda temin edilebilen organ ve dokuları, bilimsel kurallara, tıbbi etik anlayışına uygun olarak adaletli bir biçimde en uygun hastalara, en kısa sürede naklini sağlamak.

Haber: Duygu Duru - Busem Çallı